نگاهی بیندازید به همه چیزهایی که مصرف میکنید و در بسته بندی به دست شما رسیده است و ببینید آیا حذف آنها در زندگی شما تفاوتی ایجاد میکند؟
تمام ابزار برقی و الکترونیکی که پیرامون شماست، حتی لامپ کوچکی که تا وقتی نسوخته به آن توجه چندانی نمیکنید، در پوششی از پلاستیک، ابر، چوب و مقوا به خانه شما رسیده است. تیغ ریشتراشی، خمیردندان، دستمالکاغذی، صابون و دیگر لوازم بهداشتی را که بدون یک یا چند نوع لفاف و بسته بندی اصلاً نخواهید خرید و همچنین بسیاری از مواد غذایی را که در برابر خود میبینید و انواع بسته بندی شدهی آنها روزبهروز بیشتر میشود.
در بخش اول این مقاله، پنج مورد از ده فایده مهم بسته بندی را با هم مرور میکنیم:
1. بسته بندی از زباله شهری میکاهد.
از هر کیلو سبزی تازهای که میخرید، فقط حدود 350 گرم آن قابلاستفاده است؛ یعنی 650 گرم بقیه بیمصرف به زبالهدانی ریخته میشود؛ اما اگر همین سبزی بهصورت پاک و بسته بندی شده به دست شما برسد، امکان استفاده از بقیه آن برای خوراک دامی یا کود گیاهی وجود خواهد داشت.
افزون بر این، بسته بندی کمک میکند تا درصد کمتری از محصولات فاسد شود یا آسیب ببیند. برای مثال، بدون مقواهای محافظ و یونولیت که از کامپیوتر تا فنجان را در آنها بسته بندی میکنند، بالا رفتن میزان ضایعات، به افزایش هزینه تمامشده کالا و درنتیجه، به بالا رفتن قیمت آن میانجامد.
یک مثال دیگر: در یک تحقیق روشن شد که هر شهروند مکزیکی بهطور متوسط 40 درصد بیشتر از همتای آمریکایی خود زباله تولید میکند. یکی از دلایل آن، استفاده بهمراتب کمتر از مواد غذایی بسته بندی شده و آماده در مکزیک است. افزون بر این، زبالههای مکزیک حاوی مقدار زیادی مواد آلی هستند که هدر میرود: کله ماهی، باقیمانده گوشت و مرغ، پوست میوه، بقایای سبزیها و مقدار زیادی غذای فاسد شده که حجم فراوانی را تشکیل میدهند.
2. امروزه از مواد بسته بندی استفاده باصرفهتری میشود.
کارشناسان محیطزیست میگویند بهترین زباله، زبالهای است که تولید نشود. امروزه به برکت پیشرفت فنّاورانه، در مقایسه با بیست سال پیش، مواد اولیه بهمراتب کمتری در بسته بندی به مصرف میرسد و از اواسط دهه 1960 کاهش چشمگیری در مقدار مواد مصرفی برای بسته بندی پیداشده است. این کاهش را نمیتوان تنها به نگرانی از آلودگی محیطزیست نسبت داد. درواقع، تولیدکنندگان تمایل زیادی به کاهش هرچه بیشتر و حتی حذف بخشی از مواد مصرفی و درنتیجه، بهای تمامشده کالا و قیمت آن دارند. تحقیق و توسعه (R & D) در صنایع و ابداع تکنیکهای جدید به شکلی بسیار گسترده، این امکان را فراهم آورده که طی 18 سال، مقدار کاغذ مصرفی برای بسته بندی شیر نزدیک به 23 درصد کاهش یابد. از سال 1977، بطری پلاستیکی هم 25 درصد سبکتر شده و وزن هر بطری دو لیتری شیر (از جنس P.E.T) از 68 گرم به 51 گرم کاهشیافته است.
به همین دلیل، در دو دهه گذشته طراحان بسته بندی کوشیدهاند ضخامت قوطیهای آلومینیومی را نیز به حداقل ممکن برسانند و بهاینترتیب بیش از 25 درصد از مقدار آلومینیوم مصرفی در یک قوطی نوشابه 330 میلیلیتری کاسته شده است. در این میان، رقابت بین تولیدکنندگان مواد اولیه بسته بندی یکی از عوامل مهم در جهت استفاده هرچه کمتر از بسته بندی بوده است. درواقع، بهجای کنار گذاشتن بسته بندی بهعنوان بدعتی پرخرج و اسراف آمیز، با هر ابداعی در فنّاوری بسته بندی، هم هزینه و هم دورریز مواد اولیه کاهش مییابد و در همان حال کار آیی، بهداشت و حتی زیبایی بسته بندیها بالا میرود.
3. بسته بندی، با کاهش ضایعات، قیمت کالا را پایین میآورد.
اگر یکسوم کالاهایی مانند تلویزیون یا چینی در مرحله توزیع به دلیل عدم استحکام بسته بندی از بین برود، چه تأثیری بر قیمت آنها خواهد گذاشت؟ قیمت بیشتر کالاهای بدون بسته بندی، دستکم دو برابر خواهد شد. بهطور متوسط، تنها هفت درصد از بهایی که مصرفکننده برای یک کالا میپردازد صرف بسته بندیشده است.
4. بسته بندی راهی مؤثر برای رهایی از سوءتغذیه و بیماری است.
در کشورهای درحالتوسعه، هر جا بسته بندی در سطح حداقل است یا وجود ندارد، از بین رفتن 30 تا 50 درصد مواد غذایی در فاصله بین تولید و مصرف، عادی بهحساب میآید. در کشورهای صنعتی این رقم کمتر از سه درصد است. در سبزیفروشیها و میدانهای ترهبار به طرز خرید خودتان و دیگران دقت کنید: آیا شما واقعاً به اینهمه سبزی و میوه فله و درهم نیاز دارید؟ بهتر نبود مقداری کافی و از پیش وزن شده از هر میوهای باکیفیت و قیمت معین به شما عرضه میشد تا نیازی به خرید اینهمه کیسههای پلاستیک پر از میوهها و سبزیهای درهموبرهم نباشد؟ و اگر به دورریز میوه و سبزی در اطراف چنین مغازههایی دقت کنید یقیناً نتیجه خواهید گرفت که فقدان بسته بندی هم به زیان تولیدکننده، هم به زیان فروشنده و هم به زیان محیطزیست است.
بر اساس اطلاعات سازمان ملل، استفاده از فنّاوری پیشرفته در بسته بندی میتواند در بیشتر کشورها ضایعات محصول را تا پنج درصد کاهش دهد. همین یک پیشرفت، بهتنهایی میتواند تأمین غذای جهانی را سالیانه تا 39 میلیون تن یا بیشتر افزایش دهد، یعنی نزدیک به دو برابر کمبود 20 میلیون تنی که همهساله جهان با آن روبهروست.
به همین ترتیب، داروهای بسیار حساس (ازنظر زمان مصرف و حرارت و روش حملونقل) تنها به این دلیل در هر گوشه جهان یافت میشود که بسته بندی صحیح از آنها در حملونقل از مکان تولید تا نقطه مصرف محافظت میکند.
5. بسته بندی بهای مواد غذایی را کاهش میدهد.
با کاهش بهای تمامشده و حفظ بخشی از مواد غذایی که قبلا در مرحله حمل از بین میرفت یا در هنگام عرضه فاسد میشد و یا پس از خرید کپک میزد، قیمتها پایین میآید و امکان انتخاب افزایش مییابد.
در حقیقت آنچه به رشد کشاورزی در کشورهای پیشرفته کمک کرده است ترکیبی است از مکانیزه کردن روزافزون و بسته بندی محصولات. ازاینروست که کمتر از 5/4 درصد از جمعیت آمریکای شمالی، نهتنها برای جمعیت 260 میلیونی کشور خود، بلکه برای 50 میلیون نفر دیگر در سراسر جهان نیز مواد غذایی تولید میکند.
بخش دوم این مقاله را میتوانید از اینجا مطالعه نمایید.
منبع:
Why packaging Matters!
Institute of Packaging professionals